Çocuğu Göstermeme (Teslim Etmeme) Suçu
Çocuğu Göstermeme (Teslim Etmeme) Suçu
Çocuğu göstermeme veya teslim etmeme suçu, boşanma davasının sonuçlanması ile birlikte velayeti elinde tutan ebeveynin, diğer ebeveyn ve müşterek çocuk arasındaki kişisel ilişki kurma hakkını engellemesi anlamına gelir.
Yasal Değişiklikler
30 Kasım 2021 tarihinde yapılan köklü değişikliklerle, icra ile çocuk görme uygulaması kaldırılmıştır. Aynı kanunda, çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararlarının yerine getirilmesine muhalefet, suç fiil teşkil etse dahi üç aya kadar disiplin hapsi ile cezalandırılmaktadır. Bu değişiklikler, 30 Mayıs 2022 tarihi itibariyle tüm maddeleri ile yürürlüğe girmiştir.
Boşanma davalarının sonuçlanması ile birlikte hakim, velayet konusunda da karar vermiş olur. Çocuk, hakim kararı doğrultusunda velayeti elinde tutan ebeveyn ile yaşarken, diğer ebeveynin de çocuğu ile kişisel ilişki kurma hakkı bulunmaktadır.
Velayet ve Çocuk İlişkisi
Evlilik birliği sona erdikten ve boşanma kararı kesinleştikten sonra, velayet verilen tarafın çocuğu diğer ebeveyne teslim etmemesi veya özel vakit geçirmesine hukuka aykırı şekilde izin vermemesi, ciddi bir sorun teşkil etmektedir. Müşterek çocuklar, evlilik tartışmalarında ortada kalabilir ve bu durum, ebeveynler arasında bir silah olarak kullanılabilir. Bu tür durumlar, çocuk için ileride ağır travmalara ve psikolojik sorunlara yol açabilir.
Ebeveynler, tartışma veya kavga esnasında bu durumun farkına varmasa da, kanun çocuğun menfaatini gözeterek birçok önlem almıştır.
İcra İflas Kanunu Değişiklikleri
30 Kasım 2021 itibarıyla değişen İcra İflas Kanunu’na göre, çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin tüm kararlar, aile mahkemelerine devredilmiştir. Bu durum, İcra Mahkemelerinin çocuk üzerindeki yetkilerini sona erdirmiştir. İcra ile çocuk görme ve alma dönemi kapanmıştır; denetleme yetkisi artık aile mahkemelerine verilmiştir.
Aile mahkemeleri tarafından verilen çocuk teslimi veya çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair ilam veya tedbir kararları, çocuğun üstün yararı esas alınarak, Adalet Bakanlığı tarafından kurulan adli destek ve mağdur hizmetleri müdürlüklerince yerine getirilmektedir.
Velayet
Velayet, 18 yaşını doldurmamış çocukların haklarının korunması adına boşanan çiftlerden birine veya ortak kullanım şeklinde her ikisine verilen haktır. Çocuğun velayetine ilişkin hususlarda hakim, kendiliğinden önlem alabilir. Boşanma davaları sırasında mahkeme, uzman pedagog aracılığıyla çocuğun hangi ebeveyn ile yaşamaya devam etmesi gerektiğine karar verecektir. Mahkeme, pedagogun hazırladığı rapora dayanarak ebeveyn ve çocuk arasındaki ilişkiyi düzenleyecektir.
Çocukların Kaçırılması
Boşanma davası sürerken, çocuklar anne veya babası tarafından kaçırılabilmektedir. Diğer ebeveyn tarafından kaçırılan çocuğun nerede, kimle ve nasıl yaşadığı bilinmemektedir. Boşanma davası sırasında, velayet hakkı geçici olarak kendisine verilen taraf, mahkemenin izin verdiği günlerde çocuğu teslim etmeyebilir.
Tehdit ve İlişki Kesme
Çocukla tehdit edebilmek amacıyla, ebeveyn özellikle çocukla olan ilişkiyi kesebilir. Bu durumda, ebeveyn mahkeme günlerine uymayarak, hatta şehir veya ülke değiştirerek çocuğu diğer eşten kaçırabilir. Bu tür durumlar, çocuğun psikolojik sağlığı üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir ve ebeveynler arasında daha büyük sorunlara yol açabilir.
Çocuğu Göstermeme Suçunun Evliyken İşlenmesi
Evlilik sırasında, anne veya baba çocuğun velayetini birlikte kullanır. Taraflardan birinin vefatı durumunda, sağ kalan eş velayeti kullanmaya devam eder.
Geçici Velayet ve Göstermeme Suçu
Taraflardan biri boşanma veya ayrılık davası açtığında, mahkeme talep edilmeden geçici velayeti taraflardan birine verir. Ancak çocuğu göstermeme suçu, evlilik süresince de işlenebilir. Çiftler, dava açmadan önce anlaşamadıkları zamanlarda, diğer eşin canını yakmak amacıyla çocuğunu göstermekten kaçınabilirler. Evlilik birliği esnasında taraflar ayrı yaşamak istediklerinde ve bu yönde bir mahkeme kararı almışlarsa, diğer eşe karşı çocuğu göstermeyerek gözdağı verme davranışında bulunabilirler.
Çocuk Kaçırma Durumu
Evlilik sırasında çocuk, anne veya baba tarafından kaçırıldığında, bu durum genellikle "ebeveyni ile yolculuğa çıkarılmış küçük" düşüncesiyle savcılıktan takipsizlik kararı alınmasına yol açar. Takipsizlik kararı, yeterli delil bulunmadığı için suç işlendiği kanaatine varılmadığını gösterir.
Boşanma davası devam eden bir çift, henüz boşanmadıklarından evli sayılmaktadır. Ancak ortak yaşam sona erdiğinden, müşterek çocukların durumu için bir karar alınacaktır. Velayet ebeveynlerden birine verildiğinde, mahkeme tarafından belirlenen görüşme saatlerinde çocukla görüşme hakkı tanınır. Görüşme zamanlarında çocukla görüştürülmeyen taraf, çocuğun teslim edilmesi için icra takibi başlatma yoluna gidebilirdi.
Yeni Düzenlemeler
Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına dair mahkeme kararlarının uygulanmasında, İcra ve İflas Kanunu hükümleri takip edilmeyecektir. 5395 sayılı Çocuk Koruma Kanunu (ÇKK)’na 7343 sayılı Kanun ile eklenen maddelere göre işlem yapılacaktır. Güncel değişiklikleri takip ederek hatalı dava açmamanız adına boşanma avukatı ile iletişime geçmek daha doğrudur. Bu kanun, 30 Mayıs 2022 tarihinden itibaren boşanma davalarında kesin olarak uygulanmaktadır.
Eğer çocuk teslim edilmemiş ve ebeveyn görüş günlerinde çocukla görüşülmemişse, görevli memur bir tutanakla bu durumu resmi hale getirecektir. Velayet verilen anne veya baba, mahkeme tarafından belirlenen kişisel ilişki günlerinde çocuğu teslim etmekle yükümlüdür. Çocuk teslim edilmediği takdirde suç işlenmiş olur ve bu durum, çocuk teslim etmeme suçu olarak değerlendirilir.
Kaçırma Suçu
Mahkeme tarafından geçici velayeti alan taraf değil, çocukla kişisel ilişki kurma gününde çocuğu alarak kaçıran taraf için durum farklıdır. Çocuğu kaçıran ebeveyn, çocuğun alıkonulması suçunu işlemiş olur. Geçici velayeti elinde tutan kişi, Türk Ceza Kanunu uyarınca aile düzenine karşı işlenen suçlar başlığı altında çocuğun alıkonulmasına ilişkin şikayette bulunabilir.
